27/03/2023

In het laatste tijdschrift van de Vlaamse Vereniging voor Spondyloartritis verscheen een interview met Dr. Jan Lenaerts, voorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Reumatologie. We delen graag zijn visie op spondyloartritis en reumatologie in zijn geheel anno 2023.

Mijn persoonlijke visie op spondyloartritis of SpA in 2023
Interview met Dr Jan Lenaerts, Voorzitter Koninklijke Belgische Vereniging voor Reumatologie, KBVR

1. KBVR: Wie zijn we?
Al vele jaren volg ik het tijdschrift van de VVSA en tracht ik af en toe advies te geven wanneer men mij in de wetenschappelijke adviesraad hierover consulteert.
Sinds september 2022 ben ik voor een periode van 2 jaar de nieuwe voorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Reumatologie of KBVR. Iedere voorzitter wil zijn eigen klemtonen leggen en de volgende accenten zijn voor mij belangrijk:

• Verdere uitbouw van het Huis van de Reumatologie. In Zaventem (Imperiastraat 16) hebben we ons reumahuis waar we samen met de patiëntenverenigingen ReumaNet en Clair, en de Health  Professionals BeHPR onze plannen en dromen elke dag trachten te verwezenlijken. Hier gaan onze vergaderingen door, organiseren we workshops, vieren we samen op 12 oktober Wereld Reuma Dag en zoveel meer. Samen kunnen we een sterk team vormen om reumatische ziekten beter aan te pakken en creëren we een visie waar de patiënten mee hun behandeltraject bepalen samen met hun reumatoloog, huisarts, kinesist, reuma-verpleegkundige en andere actoren.
   
• Wetenschappelijke ondersteuning van onze leden van de KBVR. We zijn met 285 leden. Dit jaar hebben we een absoluut record van 24 nieuwe jonge leden mogen verwelkomen, waaronder 20 vrouwelijke collega’s! Toch is er nog altijd nood aan nieuwe reumatologen in België en blijven we een knelpuntberoep. We organiseren voor onze leden een jaarlijks 3- daags Belgisch congres Reumatologie (in 2023 in Gent), een 2-daags botcongres, een cursus echografie voor startende reumatologen, een maandelijks overleg om ingewikkelde patiëntendossiers met een expertteam te overleggen, een capillaroscopie cursus en zoveel meer. Ook voeren we in samenwerking met de grote universiteiten wetenschappelijke projecten uit zoals bv de invloed van beroepsblootstelling op het ontstaan van systeemsclerose, een zeldzame bindweefselziekte. In het kader van Spondylartropathie of SpA zijn er heel veel mooie projecten opgezet zoals de prospectieve studie Be-GIANT, een Belgisch SpA register, de CRESPA studie die een landmerk studie is geweest in vroegtijdige behandeling van perifere SpA. Verder is er de Go Gut studie, waarbij een intensieve aanpak van axiale SpA wordt bestudeerd en de interactie met darmontsteking en zo zijn er nog vele andere projecten. Ik verwijs hiervoor graag naar de websites van onze grote universiteiten waar hierover veel meer informatie te vinden is.
   
• Als reumatologen zetten we ons ook in om de beste zorg te kunnen geven voor onze patiënten en willen we ook voor het grote publiek reumatische ziekten in de kijker te zetten, om zoveel mogelijk “awareness” te creëren. ReumaNet en andere gelieerde patiëntenorganisaties zoals de VVSA verrichten hier ook een fantastische job! Dankzij de overkoepelende patiëntenorganisaties trachten we gedurende het ganse jaar onder vorm van Webinars en spreekbeurten bepaalde aspecten meer toe te lichten. We zijn een kleine wereld binnen de reumatologie en dit maakt het juist erg boeiend om samen te werken.
   
• Zoals in elke organisatie blijft het essentieel dat we “jong bloed” kunnen aantrekken. Vernieuwing is ook binnen de KBVR een uitdaging en gelukkig hebben we jonge collega’s die enthousiast met ons meedenken en zo de toekomst veilig stellen. We moeten deze nieuwe jonge medewerkers “koesteren” en in een geest van “mentorship” positief trachten te begeleiden.

2. Een persoonlijke terugblik op 30 jaar reumatologie en de vooruitgang binnen de Spondylartropathie of SpA
We leven in heel boeiende tijden en de laatste tien jaar heeft de reumatologie een enorme  vooruitgang geboekt. Deze stroomversnelling is mede te danken aan het feit dat er nieuwe krachtige medicaties zoals de biologische geneesmiddelen en nieuwe technieken binnen de beeldvorming, voor SpA vooral de MRI, ter beschikking zijn gekomen. Onderzoekers in België staan op dit vlak aan de wereldtop en daar mogen we terecht fier op zijn.

Het verband tussen SpA en ontsteking in de darm  werd voor het eerst beschreven in de jaren ‘80 door onderzoekers aan de UGent (Prof Veys en Mielants) en dit project wordt nog steeds op een heel innovatieve manier verdergezet. Verder hebben zij ook als een van de eersten het verband gelegd tussen mechanische overbelasting in het ontstaan en de progressie van axiale SpA en enthesitis of peesontsteking.

Recent hebben we een studie uitgevoerd in aan aantal expertise centra in 3 landen (België, Nederland en Frankrijk) waarbij we zijn gaan onderzoeken of een zeer intensieve opvolging en gerichte behandeling (“Tight control” en “Treat to Target”) een betere en snellere ziektecontrole geeft bij axiale SpA patiënten. De TICOSPA trial werd uitgevoerd bij 160 spondylitis patiënten. Alhoewel er geen statistische verschillen waren tussen de twee groepen, blijkt toch dat de groep die intensief werd gevolgd in alle gemeten uitkomstaspecten beter presteerde. Dit was wereldwijd de eerste “treat to target” (T2T) strategie studie uitgevoerd bij spondylitis patiënten en werd gepubliceerd in november 2021. (Annals of the Rheumatic diseases: Molto et al.)

Snelle diagnose en opsporen van de patiënten met SpA blijft essentieel. Typisch voor axiale spondylitis is de inflammatoire rugpijn (vooral ’s nachts en ’s morgens, die vaak gepaard gaat met ochtendstijfheid) bij jonge mensen tussen 25 en 40 jaar oud. Huisartsen en kinesisten moeten bij aanwezigheid van deze symptomen snel handelen en patiënten best doorverwijzen naar een reumatoloog. In de verdere diagnostiek heeft het correcte gebruik en interpretatie van de beeldvormende techniek van MRI van de sacro-iliacale gewrichten (SIG) en de wervelzuil een belangrijke plaats ingenomen. We moeten er echter ook over blijven waken dat er geen over-diagnose gebeurt vooral via over-interpretatie van MRI-beeldvormingstechnieken.

Zoals geweten, hebben we naast de klassieke onstekingsremmers (NSAID’s) nu ook meer gerichte basistherapieën voor zowel perifere als axiale SpA. Naast de ondertussen klassieke TNF-inhibitoren beschikken we ook over zogenaamde IL17-inhibitoren en JAK-inhibitoren. Verdere strategiestudies zullen ons duidelijk moeten maken welke therapie voor welke patiënt aangewezen is, eventueel met de hulp van biomerkers. Hierbij gaat ook bijzondere aandacht uit naar de invloed van ons microbioom (al onze darmbacteriën) als potentiële mediator van de inflammatie en de invloed die een specifiek microbioom heeft op de therapeutische respons van een gerichte basistherapie. Alzo hopen we ook bij spondylitis te komen tot een meer gepersonaliseerde en doelgerichte therapie voor elke individuele patiënt.

Meer en meer recente studieresultaten geven aan dat we met deze gerichte therapieën de structurele schade op termijn kunnen tegengaan. Mijn boodschap vanuit de KBVR is dan ook om zoveel mogelijk mee te werken aan dergelijke studies. Ik ben ervan overtuigd dat ze de toekomst van jullie als patiënten alleen maar kunnen verbeteren. Verdere optimalisering van de juiste behandelingsstrategie, betere inzichten in de waarde van de medische beeldvorming en biomerkers spelen hierin een cruciale rol. Samen staan we sterker en daarom blijf ik pleiten voor een verdere intensieve samenwerking tussen alle actoren: patiënten, artsen, verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesisten, psychologen en alle betrokken beleidsvoerders.
 

Met dank aan VVSA - Recht Op