29/01/2021
Reumamedicijnen zouden de overlevingskansen van coronapatiënten verbeteren, maar klopt dat ook? Dokter Valérie Lambrecht, diensthoofd Reumatologie van het AZ Maria Middelares in Gent licht toe én vertelt alles wat je moet weten over het gezondheidsprobleem waarmee maar liefst 10% van de Belgen ooit geconfronteerd wordt. “Ook kinderen kunnen getroffen worden door reuma en zonder ingrijpen wordt de pijn alleen maar erger.”
Ontstekingsreuma (of ‘artritis’) is geen slijtage van het kraakbeen zoals bij artrose. “Het is een auto-immuunaandoening”, zegt de specialist. “Het betekent dat je immuunsysteem, of anders gezegd, je afweersysteem antistoffen aanmaakt tegen je eigen lichaam. Dat afweersysteem bestrijdt normaal infecties en beschermt je tegen virussen en bacteriën. Maar bij een auto-immuunaandoening gaat er iets fout, ontspoort dat systeem, wat er in geval van gewrichtsreuma toe leidt dat de gewrichten gaan ontsteken.”
“Reuma begint vaak sluimerend”, zegt Valérie Lambrecht. “Er treedt pijn en vaak zwelling in de gewrichten of in de rug op. Typisch zijn pijnklachten tijdens de nacht, en bij het wakker worden een gevoel van stramheid. Iedereen voelt zich ’s morgens wel eens stram. Maar als dit abnormaal lang duurt, langer dan een uur, dan kan dit wijzen op een beginnende ontstekingsreuma. Vaak verdwijnt die pijn, die stramheid wel weer in de loop van de dag, door te gaan bewegen. Dat is overigens een belangrijk verschil met artrose. Daarbij verergert de pijn doorgaans later op de dag. Bij ontstekingsreuma is het andersom: de pijn is dan ’s ochtends meestal het ergst.”
Als de klachten van pijn en stramheid erger worden, is het tijd om aan de alarmbel te trekken, zegt de specialist: “Zonder ingrijpen worden reumapijnen immers almaar erger. Bovendien zal je merken dat de gewrichten gezwollen zijn, of dat ze rood beginnen te zien.”
100 verschillende vormen én alle leeftijden
Er zijn zo’n honderd verschillende vormen van reuma. “Er kunnen heel wat verschillende gewrichten aangetast worden, en dit op zeer uiteenlopende leeftijden”, zegt Lambrecht. “Reumatoïde artritis is de meest voorkomende vorm van gewrichtsreuma. Het is een reuma van vooral de kleinere gewrichten, zoals de handen en de voeten. Deze aandoening kent een piek bij mensen vanaf vijftig à zestig jaar. Bij andere soorten reuma, zoals spondyloartritis of psoriasisartritis, komt vaker aantasting voor van de grote gewrichten, zoals de knieën en de enkels. Hoewel het gelukkig niet vaak voorkomt, kunnen ook kinderen reuma krijgen. Naast gewrichtsreuma bestaat er ook bindweefselreuma, zoals lupus, wat dan weer vaker voorkomt bij twintig- en dertigjarigen, vooral bij vrouwen.”
“Globaal genomen komt reuma net zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen”, vertelt de reumatoloog. “Sommige vormen van reuma komen vaker voor bij het ene dan bij het andere geslacht. Zo komt spondyitis ankylosans (of ‘ziekte van Bechterew’, een aandoening aan de wervelkolom) vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Maar algemeen genomen staat op reuma dus geen geslacht noch leeftijd. Over hoeveel Belgen het treft, variëren de cijfers nogal naargelang de bron die je erop naslaat, maar je kan stellen dat 1 op de 10 er ooit mee te maken krijgt.”
Behandelen kan …
In eerste instantie houdt – bij het stellen van de diagnose – de reumatoloog een uitgebreide ondervraging en voert een grondig klinisch onderzoek uit. Vaak wordt dat aangevuld met een bloedafname. Het bloed kan worden onderzocht op ontstekingswaarden en reumafactoren – die laatste zijn eiwitten die met het afweersysteem te maken hebben. Maar niet alle vormen van reuma zijn opspoorbaar in het bloed. “Meestal komt daar ook beeldvorming bij, zoals een echografie, een radiografie, botscan of MRI, afhankelijk van de klachten.”
En dan komt de medicatie: “Dat kan in de vorm van een pil, maar de afgelopen tien tot twintig jaar zijn er nieuwe behandelingen gekomen, waarbij medicatie met onderhuidse inspuitingen of via een infuus kan toegediend worden. Er bestaat intussen een groot spectrum van middelen.”
… genezen niet
Behandeling is dus mogelijk. Maar genezen? Neen, dat voorlopig niet. “Reuma is een chronische ziekte. Wie de diagnose krijgt, krijgt die per definitie levenslang. Omdat reuma blijvend is, proberen we patiënten door medicatie in remissie te brengen. Dat wil zeggen dat we de mensen met reuma klachtenvrij trachten te maken. Op zich is dat goed nieuws. Reuma geeft dus niet altijd evenveel last, je voelt als patiënt niet altijd evenveel pijn. Reuma gaat in opstoten, er zijn periodes dat je er minder last van hebt. Maar een patiënt moet wél blijvend behandeld worden om die pijn onder controle te houden. Als de behandeling gestopt wordt, dan zal de pijn meestal terugkeren.”
Omdat reuma een genetische aandoening is – de ene mens heeft er nu eenmaal aanleg voor, de andere niet – zal bewegen en sporten de ziekte niet tegenhouden. “En toch is bewegen uiterst belangrijk”, zegt Lambrecht. “Het is zelfs deel van de behandeling.”
En hoe zit het met de link met het coronavirus? Twee geneesmiddelen voor de behandeling van reuma – tocilizumab en sarilumab – zouden de overlevingskansen van zwaar zieke coronapatiënten verbeteren. De kans op overlijden zou met 8,5% verminderen. Dat zijn althans de bevindingen van specialisten van het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht, na eerste voorzichtige onderzoeken. “We moeten nog steeds voorzichtig zijn om met zekerheid te concluderen dat deze reumamedicatie werkt bij de behandeling van zwaar zieke coronapatiënten”, zegt dokter Lambrecht. “Maar er zijn inderdaad wel aanwijzingen dat de geneesmiddelen helpen.”
Immuunsysteem
Op zich hoeft dat niet te verbazen. “Mensen met een corona-infectie overlijden vanzelfsprekend door het virus zelf”, zegt de reumatoloog. “Maar dat gebeurt όόk door het immuunsysteem dat hard reageert op het virus. Het immuunsysteem gaat als het ware overreageren op corona, waardoor de patiënt op heel korte tijd erg kan verslechteren, op intensieve zorgen terechtkomen en zelfs kan overlijden. Reumapatiënten krijgen medicatie om het immuunsysteem te temperen, om zo de reuma onder controle te houden. Het afremmende effect van deze geneesmiddelen op het immuunsysteem kan dus ook toegepast worden bij coronapatiënten. Ik wil het graag zo samenvatten: de medicatie die we gebruiken tegen reuma beschermt niét tegen de besmetting zelf, maar de middelen lijken wél te beschermen tegen het ontwikkelen van een forse immuunreactie op het virus.”
Bron: Het Laatste Nieuws