De meest bekende en meest verspreide vorm van botprobleem is osteoporose, soms ook botontkalking genoemd.
.
Osteoporose is een aandoening die vaker voorkomt naarmate mensen ouder worden. Het bot wordt een heel leven lang opgebouwd en weer afgebroken, maar na je dertigste verjaardag gaat de afbraak sneller dan de opbouw. Dit betekent dat het bot minder stevig wordt. De kans op breuken is dus veel groter. Polsfracturen zijn soms een eerste teken van osteoporose maar na de menopauze zijn het vooral wervelfracturen die de eerste manifestatie zijn van osteoporose. Op oudere leeftijd zijn heupfracturen een ernstige complicatie. Een eerste fractuur oplopen is een hoog risico voor een tweede.
Dit proces gebeurt bij iedereen, niemand ontkomt aan die natuurlijke proces. Toch zijn er een aantal factoren die het risico op afbraak nog kunnen versnellen en zo problemen kunnen veroorzaken.
- roken
- alcohol
- een laag lichaamsgewicht (minder dan 60kg)
- erg weinig lichaamsbeweging
- heupfracturen in de familie
- vitamine D-tekort
- lage ca inname in de voeding
- bepaalde geneesmiddelen, zoals cortisone, anti-epileptica, anti-hormonale therapie bij borst- en prostaatkanker
- een vroege menopauze is eveneens een belangrijke risicofactor
Osteoporose komt soms ook samen met een andere chronische aandoening. In dat geval spreken we over ‘secundaire osteoporose’. Voorbeelden zijn reumatoide artritis en andere chronische ontstekingsziekten zoals chronische darmontstekingen, te hard werkende schildklier (hyperthyroïdie) of bijschildklier (hyperparathyroïdie).
Veelal is osteoporose "een stille dief" dit wil zeggen botafbraak gebeurt zonder dat de patiënt het voelt. een eerste symptoom is dan de fractuur. Wanneer een wervel inzakt, ontstaat heftige pijn in de rug, die na een aantal weken weer vermindert. Sommige mensen voelen echter niets en merken alleen dat ze 'kleiner' worden. Een ingezakte wervel is niet te herstellen.
De behandeling van osteoporose is vooral preventief (verhoogde botafbraak vermijden) het opbouwen van een goede botmassa tijdens adolescentie en jongvolwassen leeftijd door gebalanceerde ca rijke voeding en voldoende beweging is een voorname zaak. Ook op latere leeftijd blijft dit belangrijk.
- Blijf bewegen, ook als je een dagje ouder wordt! Je botten worden sterker. Weet je niet goed wat kan of mag? Raadpleeg een kinesitherapeut. Die kan je helpen een aangepast programma op te stellen. Een goede conditie, kracht en spiercontrole kan ook helpen om vallen te vermijden ook en vooral boven de 75!
- Zorg voor een gevarieerde voeding met voldoende calcium en vitamine D.
- Bij bv inname van cortisone is een preventieve therapie met extra Calcium en Vitamine D nodig
- Een eventueel onderliggende ziekte zoals reumatoide artritis, te hard werkende schildklier... dient zo goed mogelijk onder controle gebracht
Heb je medicijnen nodig, dan heeft de arts volgende keuzes:
- Pijnstillers bij een acute breuk, gevolgd door een revalidatie schema
- Vroeger werd vaak een oestrogeen therapie bij de menopauze gebruikt, actueel is dit, tenzij in uitzonderlijke gevallen, verlaten omwille van het risico op borstkanker en zeker bij patiënten met familiaal risico op borstkanker. Bespreek dit met jouw arts.
- Bisfosfonaten. Deze middelen helpen de botsterkte te stabiliseren en het risico op een volgende breuk te verlagen. Bekende bisfosfonaten zijn alendroninezuur en risedroninezuur. Zij worden langs de mond genomen en dienen nuchter ingenomen. Zoledronaat is een alternatief voor intraveneus gebruik (via infuus)
- Denosumab als alternatief voor bisfosfonaten.
- Raloxifeen. Dit is een middel dat heel soms wordt gebruikt bij de behandeling van osteoporose bij vrouwen. Het lijkt een beetje op oestrogeen maar het heeft geen invloed op je borsten of je baarmoederslijmvlies. Net als de oestrogenen remt raloxifeen de botafbraak, waardoor de bestaande bothoeveelheid in stand wordt gehouden.
- Bijschildklierhormoon (Parathormoon/Teriparatide) wordt meestal gebruikt na het falen van andere medicijnen.
Deze aandoening komt vooral voor bij vrouwen na de menopauze, ouderen of mensen met langdurig cortisone gebruik.
Lees hier onze brochure Osteoporose
Lees hier een overzichtelijke gids rond valpreventie.
Aanbevelingen voor beleidsmakers rond osteoporose
Beluister hier de podcast over osteoporose.
Bekijk de informatieve video over osteoporose: Wees alert!
Bekijk de presentatie over artrose en osteoporose van Professor Rik Lories (KU Leuven, 2019) en van Professor Ruth Wittoek (UGent, 2021)
Pas een diagnose? Blijf niet bij de pakken zitten. Bekijk deze korte 'handleiding bij reumatische aandoeningen'.
Vragen rond werken met reuma? Lees onze pagina Werken en Reuma en/of contacteer onze ReumaCoach
Meer info over medicijnen vind je onder de kop Behandelingen.
Klik hier om terug te gaan naar 'Vormen van reuma'.